DI TÍCH LỊCH SỬ KHÁNG CHIẾN – CHÙA KIM CHÂM
XÃ AN KHÁNH – THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
Nằm ven đường Tỉnh lộ 362 cách trung tâm thành phố Hải Phòng khoảng 17km về hướng Đông Nam, Chùa Kim Châm tọa lạc trên đất thôn Kim Châm, xã An Khánh, thành phố Hải Phòng.
Tương truyền, Chùa Kim Châm có tên chữ là Kim Lan tự, được khởi dựng năm Canh Dần 1650, thời Hậu Lê phản ánh truyền thống về tôn giáo Đạo Phật và tín ngưỡng bản địa của cộng đồng dân cư địa phương trong lịch sử. Chùa được xây dựng bố cục kiểu chữ đinh với ba gian Phật điện và một gian hậu cung.
Cổng Chùa Kim Châm
Trước Cách mạng tháng Tám (năm 1945), chùa là nơi được các thủ lĩnh Đốc Trịnh, Đề Cừng, Đề Duy chọn làm nơi chiêu tập, huấn luyện binh sĩ, cũng là nơi ghi dấu các trận đánh oai hùng của nghĩa quân đánh giặc Pháp. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (giai đoàn 1946 - 1954) chùa Kim Châm là một cơ sở kháng chiến bí mật. Trong vườn chùa, dưới gốc mít hay các ban thờ Phật, hầm bí mật đã được đào dựng để nuôi dấu cán bộ. Đồng thời, từ địa điểm này, với sự giúp đỡ của nhà chùa, nhiều đoàn cán bộ đã vượt sông Văn Úc về Nguyệt Áng, Phủ Niệm, Kiến An để hoạt động. Năm 1948, tại địa điểm chùa Kim Châm, các lực lượng vũ trang địa phương do đồng chí Ngô Văn Nhanh chỉ huy đã mai phục, tiêu diệt 2 tên tề ngụy phản động là Nguyễn Văn Phúc, Chánh tổng Biều Đa và Nguyễn Văn Ngũ ở Lang Thượng. Năm 1950, bộ đội Thành Tô về nội thành hoạt động đã lấy chùa Kim Châm làm địa điểm tập kết. Giai đoạn 1950 – 1954, địch tăng đường cán quyét, bắt bớ cán bộ phong trào nên cơ sở kháng chiến trụ tại đình, chùa Kim Châm đã gặp nhiều khó khăn. Mặc dù vậy, nhiều cán bộ đảng viên ở Kim Châm vẫn kiên trì bám trụ, tiếp tục hoạt động và chỉ đạo phong trào kháng chiến ở địa phương.
Sau khi miền Bắc được giải phóng, đất nước ta tiếp tục cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Chùa Kim Châm vẫn là nơi che chở và hoạt động của nhiều cán bộ cách mạng, nơi cất giữ lương thực, vũ khí phục vụ cho phong trào cách mạng địa phương. Đặc biệt từ năm 1965 - 1975, đế quốc Mỹ cho máy bay bắn phá miền Bắc, chùa Kim Châm được Trung ương Đảng chọn làm nơi đặt bệ phóng tên lửa đế bắn máy bay Mỹ.
Sau khi đất nước được hòa bình, nhân dân tiến hành xây dựng, trùng tu, tôn tạo lại chùa, làm nơi sinh hoạt tâm linh, tín ngưỡng. Với sự góp sức chung tay của phật tử, những người con xa quê, nhân dân địa phương đã từng bước trùng tu, tôn tạo Chùa Kim Châm ngày càng khang trang, to đẹp. Chùa là nơi cầu mong sự bình yên của người dân trước cõi phật linh thiêng về cuộc sống và ước nguyện mang giá trị tinh thần. Hiện nay trong chùa còn lưu giữ 2 câu đối cổ: "Lê Mạc Xiêm thành thiên tài hạ; Nguyễn Ngô Đường Đỗ vạn niên xuân".
Nhà thờ Mẫu chùa Kim Châm
Năm 2020 nhà chùa xây dựng nhà thờ Mẫu. Đến năm 2023 Chùa được trùng tu, xây dựng ngôi Tổ đường khang trang, to đẹp phục vụ sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân và du khách thập phương.
Ngôi Tổ đường chùa Kim Châm
Với bề dày lịch sử và những bước chuyển mình theo dòng sự kiện lịch sử của dân tộc, chùa Kim Châmluôn khẳng định được vị thế của mình trong các địa danh văn hóa tín ngưỡng tâm linh khác trên địa bàn An Lão. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương mà còn là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước, thương dân kiên cường, bất khuất của thế hệ ông cha tới thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
Cùng với Đình Kim Châm, cụm di tích Đình – Chùa Kim Châm được Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng công nhận là Di tích Lịch sử - Kháng chiến cấp thành phố tại Quyết định số 178/QĐ-UB ngày 28/01/2005 của Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng.